Bij veel mensen belemmeren emoties om acties te ondernemen die het meest effectief zijn. Vaak vinden zij emoties maar lastig. En toch zijn emoties van wezenlijke betekenis en hebben een belangrijke functie. Emoties vormen een essentieel onderdeel van ons zelf en het contact met anderen. Daarnaast zijn emoties een belangrijke drijfveer, ze brengen ons in beweging.

Desondanks krijgen emoties bij veel mensen geen ruimte binnen zowel werkomgeving als ook privé. Dit komt omdat wij als kind bepaalde boodschappen of overtuigingen meekregen zoals, ‘mannen huilen niet’ of ‘jouw woede uit je maar ergens anders’. Emotioneel reageren wordt voor volwassenen in de meeste gevallen als lastig en irrationeel ervaren. Om die reden hebben we geleerd om emoties te onderdrukken of zelfs te negeren.

Gedrag

Het onderdrukken van emoties kunnen we herkennen in gedrag en de manier waarop mensen communiceren. De meest voorkomende gedragingen zijn ‘oppervlakkige communicatie’ en ‘rationaliseren’.

Oppervlakkige communicatie

In communicatie blijven mensen letterlijk aan de oppervlakte. Het verhaal gaat veelal over zaken ‘buiten’ hen zelf om te vermijden dat diepere lagen worden aangeboord. Een veel voorkomend voorbeeld hiervan is wanneer mensen praten over ‘JE’ in plaats van ‘IK’.

Rationaliseren

Een andere manier om emoties te onderdrukken is rationaliseren. Hierbij wordt alles rationeel verklaard en geanalyseerd. Ratio wordt als een masker over gevoel gezet. Een veel voorkomend voorbeeld hiervan is wanneer mensen praten over ‘HOE’ het zo gekomen is. Ze nemen hierdoor afstand van wat er werkelijk speelt door een situatie te analyseren.

Basis emoties

In de psychologie spreken we van vier basisemoties. Deze emoties zijn gekoppeld aan een ervaring die mensen hebben of hebben gehad. Deze basisemoties zijn Angst, Verdriet, Woede en Blijdschap. Basisemoties hebben een belangrijke functie, ze zorgen voor het verweken van ervaringen, zowel in positieve als negatieve zin. Daarnaast zijn basisemoties een bron van groei en actie.

De functie van emoties

Wanneer we uiting geven aan onze emoties merken we dat er (lichamelijk) iets wezenlijks veranderd. Veel mensen ervaren erna een gevoel van ruimte. Dat is niet zo vreemd want emoties hebben een belangrijke functie.

Angst

De functie van de emotie angst is om ons in beweging te brengen naar veiligheid. Bijvoorbeeld tijdens gevaarlijke situaties, hierdoor zijn we in staat te handelen en de kracht vinden om te overleven. Als we angst effectief benutten kunnen we gefocust denken en scherper waarnemen waardoor ons lichamelijke vermogen toeneemt.
Wanneer angst er niet mag zijn of onderdrukt wordt, wordt deze vaak juist groter. We ontwikkelen dan angst voor onze angst, en deze angst zal hoe dan ook uiting vinden op verschillende vlakken in ons leven. Daarom is het belangrijk om angst, hoe lastig ook te ervaren.

Verdriet

De functie van de emotie verdriet is het verwerken van verlies of onprettige ervaringen. Ieder mens krijgt in zijn leven in meer of mindere mate te maken met nare of schokkende ervaringen. Met het voelen van verdriet start een verwerkingsproces om deze ervaringen los te laten. Hoe krachtig de functie werkt kunnen we zien bij jonge kinderen. Wanneer zij een pijnlijke ervaringen hebben schreeuwen ze het vaak letterlijk uit en binnen 1-2 minuten is het meestal over en gaan ze vrolijk verder met waar ze mee bezig waren.

Dit werkt voor volwassen mensen net zo, echter zij hebben vaak zoveel verdriet onderdrukt dat het voor hen heel overweldigend kan zijn. Om die reden zijn veel volwassenen vaak bang om verdriet toe te laten. Ze willen zich dan liever niet bezig houden met verdriet en richten zich op ‘vrolijke dingen’. Wat ze in feite doen is verdriet onderdrukken of negeren waardoor het zich tijdens hun leven alsmaar opstapelt. Verdriet komt er hoe dan ook uit wanneer we geraakt worden en juist het ‘ervaren’ van verdriet brengt meestal een enorme opluchting.

Woede

De functie van de emotie woede is het bewaken van grenzen. Het heeft als functie het beschermen van persoonlijke waarden of het uiten van een gevoel van onrechtvaardigheid. Woede treedt op als er een grens wordt overschreden. Kortom boos worden is belangrijk en gek genoeg gezond. Juist wanneer woede er niet mag zijn kan het (onbewust) groeien. Bij het onderdrukken van woede kan het zelfs ontpoppen in agressief of nog erger (zelf)destructief gedrag met alle gevolgen van dien.

Blijdschap

Tot slot blijdschap, de functie van de emotie blijdschap is opladen. Blijdschap ontwikkelt de energie om ‘levenslust’ te ontwikkelen en in stand te houden. Door blij te zijn laad je op, krijg je een creërende flow en ben je beter in staat uitdagingen het hoofd te bieden. Blijdschap heeft ook een genezende kracht. Mensen die blij door het leven gaan zijn doorgaans minder vaak ziek en genieten met volle teugen van hun leven. En genieten is een wortel van gezondheid.

En toch zijn er mensen die ‘bang’ zijn voor hun eigen blijdschap. Blijdschap staat in hun ogen voor voorspoed en geluk. En wanneer je dat hebt kan je dat dus ook weer verliezen. Andere voelen zich schuldig over hun blijdschap omdat een ander, bijvoorbeeld een naaste familielid deze blijdschap niet of in mindere mate ervaart. Hun levensmotto ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ zorgt ervoor dat ze nooit echt kunnen genieten. Dit vanwege angst om hun geluk te verliezen of uit schuldgevoel omdat anderen minder gelukkig in het leven staan.

Fysieke klachten

Wanneer we langdurig emoties onderdrukken gaan deze zich opstapelen en komen hoe dan ook een keer boven. Als we lange tijd emoties negeren of niet toelaten vinden zij hun uitweg in ons lichaam. We ontwikkelen dan fysieke (soms chronische) klachten zoals, spierklachten, rugpijn, nekpijn, hoofdpijn (migraine), maag en darmklachten (buikpijn, maagzuur), allergische klachten (eczeem, benauwdheid) en vele andere aandoeningen.

Mentale klachten

Een andere manier hoe emoties zich gaan uiten zijn door mentale klachten. Je hebt een verminderd concentratievermogen, je kunt je moeilijk focussen tijdens gesprekken. Je piekert continu over problemen en je kan je gedachten niet meer stil zetten. Je hebt moeite met het nemen van beslissingen en je voelt je steeds vaker onzeker.

Conclusie

Alle emoties willen gevoeld worden. Maar het onderdrukken of negeren ervan heeft een averechts effect. Een onderdrukte emotie is als een ijsberg waarvan maar 10% zichtbaar is en 90% zich onder water begeeft. Hoe meer we hen onderdrukken, hoe groter de ijsberg wordt. Totdat het onderdrukken niet meer werkt en de emotie vanzelf boven komt drijven.

Wanneer we starten met toelaten van onze emoties gaan we steeds meer ruimte ervaren. We hoeven echt niet op elk moment onze emotie te uiten, maar wanneer we contact maken met een emotie en deze gaan ervaren (doorvoelen) zullen ze als sneeuw voor de zon verdwijnen. Op die manier kunnen we optimaal omgaan met elke situatie in ons leven.

Succes!